Okresy liturgiczne
OKRES ZWYKŁY
Okres zwykły w kościele to jakby „czas odpoczynku” od uczestnictwa i przeżywania ważnych wydarzeń zbawienia.
Kolor szat liturgicznych – zielony.
W Okresie Zwykłym obchodzi się między innymi następujące święta i uroczystości:
25 stycznia – święto Nawrócenia św. Pawła, Apostoła
2 lutego – święto Ofiarowania Pańskiego
14 lutego – święto świętych Cyryla, mnicha, i Metodego, biskupa, patronów Europy
22 lutego – święto Katedry św. Piotra, Apostoła
Poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego – święto Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła
Niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego – uroczystość Najświętszej Trójcy
Czwartek po uroczystości Najświętszej Trójcy – uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
Piątek po oktawie Bożego Ciała – uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa
Sobota po uroczystości NSPJ – Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny
24 czerwca – uroczystość Narodzenia św. Jana Chrzciciela
29 czerwca – uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła
3 lipca – święto św. Tomasza, Apostoła
11 lipca – święto św. Benedykta, opata, patrona Europy
23 lipca – święto św. Brygidy, zakonnicy, patronki Europy
25 lipca – święto św. Jakuba, Apostoła
6 sierpnia – święto Przemienienia Pańskiego
9 sierpnia – święto św. Teresy Benedykty od Krzyża, dziewicy i męczennicy, patronki Europy
10 sierpnia – święto św. Wawrzyńca, diakona i męczennika
15 sierpnia – uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
24 sierpnia – święto św. Bartłomieja, Apostoła
26 sierpnia – uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej
8 września – święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
14 września – święto Podwyższenia Krzyża Świętego
18 września – święto św. Stanisława Kostki, zakonnika, patrona Polski
21 września – święto św. Mateusza, Apostoła i Ewangelisty
29 września – święto świętych Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała
18 października – święto św. Łukasza, Ewangelisty
28 października – święto świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
Ostatnia niedziela października – uroczystość rocznicy poświęcenia własnego kościoła
1 listopada – uroczystość Wszystkich Świętych
2 listopada – wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych
9 listopada – święto rocznicy poświęcenia Bazyliki Laterańskiej
30 listopada – święto św. Andrzeja, Apostoła
ADWENT
Okres Adwentu rozpoczyna się od I Niedzieli Adwentu i trwa do Bożego Narodzenia.
Kolor szat liturgicznych – fioletowy.
Symbole i znaki:
Świeca roratnia – Biała świeca ozdobiona białą lub niebieską wstążką, zapalana w czasie Mszy Świętej Roratniej. Jest symbolem Maryi.
Wieniec adwentowy – umieszcza się 4 świece (4 tygodnie adwentu).
Symbolika: światło, zieleń, krąg – oznaczają wspólnotę oczekującą w miłości i radości na przyjście Pana.
Roraty – Msza Święta odprawiana codziennie (przed świtem), ku czci Najświętszej Maryi Panny.
Najważniejsze wspomnienia i święta tego okresu:
4 grudnia – Wspomnienie Świętej Barbary – obchodzone uroczyście przez górników
6 grudnia – Wspomnienie Świętego Mikołaja
8 grudnia – Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
BOŻE NARODZENIE
Okres Bożego Narodzenia zaczyna się od 25 grudnia trwa do Niedzieli Chrztu Pańskiego (po 6 stycznia).
Kolor szat liturgicznych – biały albo złoty.
Oktawa Bożego Narodzenia i przypadające święta:
Niedziela po Bożym Narodzeniu – Święto Świętej Rodziny (Jezusa, Maryi i Józefa)
26 grudnia – Święto Świętego Szczepana
27 grudnia – Święto Świętego Jana Apostoła
28 grudnia – Świętych Młodzianków. Król Herod wymordował betlejemskich chłopców i czcimy ich jako męczenników
Dni oktawy:
29 grudnia – wspomnienie Świętego Tomasza Becketa, arcybiskupa Canterbury, męczennika
31 grudnia – wspomnienie Świętego Sylwestra, papieża
1 stycznia – uroczystość Najświętszej Bożej Rodzicielki Maryi
6 stycznia – Objawienie Pańskie (Epifania). Święto Trzech Króli. Od IX wieku przyjęły się imiona: Kasper, Melchior i Baltazar; C+M+B – oznacza: „Christus Mansjonem Benedicat” – „Chrystus mieszkanie błogosławi”. Dary: złoto, kadzidło, mirra
I niedziela po Objawieniu – Święto Chrztu Pańskiego
WIELKI POST
Okres Wielkiego Postu zaczyna się od Środy Popielcowej i trwa do Mszy wieczornej Wielkiego Czwartku włącznie.
Kolor szat liturgicznych – fioletowy.
Wydarzenia:
Męka Pańska – Elementy pasyjne: Droga Krzyżowa – nabożeństwo w czasie, którego rozważa się Mękę Pańską w XIV stacjach; Gorzkie Żale – śpiewy pasyjne z kazaniem.
Najważniejsze Uroczystości:
19 marca – Świętego Józefa
25 marca – Zwiastowania Pańskiego
TRIDUUM PASCHALNE
Niedziela Palmowa – Tryumfalny wjazd Chrystusa Pana do Jerozolimy (czyta się opis Męki Pańskiej).
Wielki Poniedziałek – Jezus zatrzymał się u swych przyjaciół w Betanii. W domu Łazarza urządzono ucztę, jakby pożegnalną.
Wielki Wtorek – Chrystus zdradzony przez najbliższych oddaje swoje życie w ofierze.
Wielka Środa – Kończy się okres Wielkiego Postu. Chrystus niezależnie od czekającej zdrady, męki i śmierci, każe uczniom przygotować ucztę.
Wielki Czwartek – Ustanowienie sakramentu Eucharystii i Kapłaństwa. Dwie Msze Św. odprawia się tylko w kościołach katedralnych. Do południa msza w katedrze z biskupami – poświęcenie krzyżma i oleju chorych. We wszystkich innych kościołach wolno w tym dniu odprawić tylko jedną Mszę Świętą w godzinach wieczornych. Nazywamy ją; „Mszą Wieczerzy Pańskiej”.
Wielki Piątek – Nie odprawia się Mszy Świętej. W godzinach wieczornych wierni gromadzą się na Nabożeństwo ku czci Męki Pańskiej.
Wielkopiątkowe Nabożeństwo składa się z następujących części:
Liturgia słowa – w której naczelne miejsce zajmuje opis Męki Pańskiej według Św. Jana. Po homilii następuje uroczysta modlitwa powszechna, w której pamiętamy o wszystkich, bo wszystkich obmyła Krew Chrystusa przelana na krzyżu.
Adoracja Krzyża – wnosi się krzyż, który stopniowo się odsłania przy trzykrotnym śpiewie „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata” Wierni: „Pójdźmy z pokłonem”; po czym następuje adoracja krzyża przez ucałowanie /w czasie pandemii – sama adoracja bez ucałowania/. Wszyscy obecni włączają się do adoracji w duchu wdzięczności za odkupienie.
Komunia Święta – owoc śmierci Chrystusa. Komunia Święta udzielana w tym dniu została zakonsekrowana w Wielki Czwartek. Przez to Kościół podkreśla jedność ofiary Wieczernika z ofiarą Krzyża.
Procesja do Bożego Grobu – Eucharystyczne Ciało Chrystusa, zostaje uroczyście przeniesione do tzw. Grobu Pańskiego. To gwarancja naszego zmartwychwstania i naszego wyzwolenia z grzechu. Nawiedza się Boży Grób i adoruje Najświętszy Sakrament do Wielkiej Nocy Zmartwychwstania.
Wielka Sobota – Nie odprawia się Mszy Św., ani innych nabożeństw do wieczora. Błogosławi się pokarmy na stół wielkanocny.
Liturgia Wigilii Paschalnej składa się z części:
Liturgia światła.
Światło w zestawieniu z ciemnością. Na liturgię światła składa się poświęcenie ognia, zapalenie paschału, świec wiernych i oświetlenie kościoła. Teologiczną wymowę całej Wielkiej Nocy, tłumaczy orędzie wielkanocne „Exultet”.
Liturgia słowa.
Po obrzędzie światła Kościół rozważa wielkie dzieła, jakie Pan Bóg dokonał od początku dla swojego ludu, oraz odpowiada z ufnością na słowo i obietnice Boże. Liturgia proponuje 9 czytań, /bierze się 4/ wierni odpowiadają na słowo Boże śpiewem. W liturgii słowa wykonywane są też śpiewy: Gloria i Alleluja – przed Ewangelią.
Liturgia chrzcielna.
Woda jest istotnym elementem potrzebnym do życia, dlatego jest ona symbolem życia nadprzyrodzonego, znakiem rozpoczynającym życie Boże w człowieku w sakramencie chrztu. Znak wody tłumaczy modlitwa w czasie poświęcenia: „Prosimy Cię Panie, niech przez Syna Twojego zstąpi na tę wodę moc Ducha Świętego, aby wszyscy przez chrzest pogrzebani razem z Chrystusem w śmierci, z Nim też powstali do nowego życia”…
Liturgia Eucharystyczna – uczta paschalna.
To szczyt całego Triduum Paschalnego, uobecnia się przejście Chrystusa ze śmierci do nowego życia. Ten dar życia otrzymują wszyscy uczestnicy uczty eucharystycznej, posilający się Ciałem i Krwią Chrystusa.
Procesja rezurekcyjna.
Zaraz po Mszy Świętej wigilijnej procesja rezurekcyjna, w czasie, której niesie Najświętszy Sakrament i symbole zmartwychwstania [figurkę Chrystusa, krzyż przepasany czerwoną stułą]. Procesja wyrusza z Bożego grobu ze śpiewem „Wesoły nam dzień dziś nastał”.
ZMARTWYCHWSTANIE PAŃSKIE
Oktawa Wielkanocy – trwa osiem dni, mająca rangę uroczystości Pańskich.
Kolor szat liturgicznych – biały: Zesłanie Ducha św. – czerwony.
Okres Wielkanocny w Kościele trwa 50 dni; od Niedzieli Zmartwychwstania do Uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Określany jest jako jeden dzień, a nawet jako: „Jedna Wielka Niedziela”. Jest to czas, w którym Kościół raduje się ze zwycięstwa Chrystusa nad grzechem i śmiercią.
W Okresie Wielkanocnym obchodzi się następujące święta i uroczystości:
Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego – obchód ruchomy, wyznacza się ją na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca
II Niedziela Wielkanocna – święto Miłosierdzia Bożego
IV Niedziela Wielkanocna – Niedziela Dobrego Pasterza. Ewangelia ukazuje Jezusa jako Dobrego Pasterza, który oddaje swoje życie za owce
VII Niedziela Wielkanocna – Wniebowstąpienie Pańskie /40 dzień po Zmartwychwstaniu/
23 kwietnia – uroczystość św. Wojciecha, patrona Polski
25 kwietnia – święto św. Marka, Ewangelisty
29 kwietnia – święto św. Katarzyny Sieneńskiej, patronki Europy
3 maja – uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, głównej Patronki Polski
6 maja – święto świętych Apostołów Filipa i Jakuba
8 maja – uroczystość św. Stanisława, patrona Polski
14 maja – święto św. Macieja, Apostoła
16 maja – święto św. Andrzeja Boboli, patrona Polski
31 maja – święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
50 dni po Wielkanocy – Uroczystość Zesłania Ducha Świętego
W okresie Wielkanocnym odmawia się modlitwę Regina Coeli w zastępstwie za Anioł Pański.
Opr. na podstawie agendy liturgicznej i kalendarza liturgicznego